قصر قیصر | معرفی آثار قیصر امین پور

فکر نمی‌کنم سعادتی بالاتر از این باشد که انسان رسالت خودش در زندگی را بشناسد و بعد از اینکه آن را شناخت، تمام استعدادها، زمان و تلاشش را وقف شکوفایی و انجام آن رسالت کند؛ حالا شناخت این رسالت هرچقدر هم که می‌خواهد طول بکشد، باز هم ارزشش را دارد. قیصر امین پور هم از شاعرانی بود که رسالت زندگی‌اش و به‌خصوص هدفش از زمینه تحصیلی و شغلی‌اش را شناخته بود و در مسیر آن حرکت می‌کرد. این را می‌توان از محتوای آثار و کتاب های قیصر امین پور درک کرد. فعالیت‌ها و جمع‌هایی که امین‌پور در آن شرکت موثر داشته نیز جهت و هدف تصمیماتش را مشخص می‌کند. در این مطلب از چی کتاب به معرفی برخی از کتاب های قیصر و آثار او می‌پردازیم تا شخصیت ادبی او را بهتر بشناسیم و از رسالتی که او به‌درستی از عهده انجامش برآمد، بیشتر بدانیم.

زندگینامه قیصر امین پور

مثل اینکه خاصیت اردیبهشت این است که شاعرانی با طبع لطیف و مهربان به این دنیا هدیه بدهد. قیصر امین پور هم از آن دست شاعران اردیبهشتی است که در دومین روز از این ماه در سال ۱۳۳۸ و در شهرستان گتوند خوزستان، چشم به جهان ما باز کرد. تحصیلات ابتدایی را در روستای زادگاهش شروع کرد و برای گرفتن مدرک دیپلم تجربی راهی شهر دزفول شد.

قیصر امین پور مسیر تحصیلی خود در دانشگاه را سه بار متوالی تغییر داد تا رشته تحصیلی که به آن تعلق دارد را پیدا کند. امین‌پور ابتدا در سال ۱۳۵۷ از رشته دامپزشکی انصراف داد و جامعه‌شناسی را انتخاب کرد؛ اما پس از مدتی این رشته را هم تغییر داد و در نهایت سال ۱۳۶۳ مراد و هدف خود را در تحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی دنبال کرد. سرانجام تکاپوی پیوسته قیصر برای عمیق‌تر شدن هرچه بیشتر در شعر و ادبیات، دریافت مدرک زبان و ادبیات فارسی در بهمن‌ماه ۱۳۷۳ از دانشگاه تهران و با راهنمایی استاد شفیعی کدکنی بود.

استاد قیصر امین‌پور از همان ابتدای ورود به عرصه ادبیات، فعالیت‌های هدفمند خود را با شرکت در برنامه‌های حوزه هنری انقلاب اسلامی پیگیری کرد، در شب‌های شعر دفاع مقدس حضور یافت و شاعران جوان و مستعد را یاری کرد تا نقش موثر خود را در این مسیر بیابند. در ادامه به جمع نویسندگان و شورای سردبیری مجله سروش نوجوان درآمد و همزمان تدریس ادبیات در دانشگاه را هم پیش برد. اکثر آثار قیصر امین پور متعلق به این دوره از زندگی اوست.

درد بزرگ، انسان‌های بزرگ می‌سازد؛ استاد قیصر امین‌پور هم از این حکایت بی‌بهره نماند. او در روزهای پایانی سال ۱۳۷۷ در سانحه رانندگی، جراحت‌های عمیق و سختی برداشت که رنج و زحمت آن تا روزهای آخرین زندگی‌اش همراه او بود. امین‌پور برای معالجه این جراحت‌ها به انگلستان هم اعزام شد و کار درمانش به پیوند کلیه هم رسید تا سلامت نسبی خود را به دست بیاورد. در این فاصله جایزه ویژه نیما یوشیج را از مؤسسه گسترش هنر را هم دریافت کرد و در سال ۱۳۷۸ هم از طرف وزارت ارشاد به‌عنوان یکی از شاعران برتر دفاع مقدس معرفی شد. سرانجام این زندگی سراسر انگیزه و امید در آبان‌ماه ۱۳۸۶ به پایان رسید و برای علاقه‌مندان تنها یادگارهایی از کتاب های قیصر باقی ماند.

کتاب دستور زبان عشق

ناشر: مروارید

سال انتشار: ۱۳۸۶

۶ شهریور ماه سال ۸۶ که اهالی شعر و ادب در محفل شهر کتاب دور هم جمع شده بودند، روحشان هم خبر نداشت که این آخرین باری است که با شاعر محبوبشان دیدار تازه می‌کنند. کتاب دستور زبان عشق، آخرین مجموعه اشعار قیصر امین پور و آخرین یادگار او از دنیای شعر است که در این دورهمی معرفی شد. قیصر امین پور در این کتاب که حاصل شعرنوشته‌های او از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ است، ما را به شنیدن ۲۶ اثر در قالب نیمایی، ۲۸ غزل و چند رباعی میهمان کرده است.

وقتی این کتاب از قیصر امین پور را دست می‌گیرید و شروع می‌کنید به خواندن، بعید است لحظه‌ای متوجه شوید که آقای امین‌پور این اشعار را در دوره بیماری سخت و طولانی خود نوشته است. کتاب دستور زبان عشق در واقع تجلی روح شاعری امین‌پور است که در آن به مضامینی مانند مرگ‌اندیشی، هبوط و بازگشت، پیوند میان آدم و خدا، توجه و به عنصر درد و رنج، شک و تردید و عشق پرداخته است. ویژگی که هم‌دوره‌ای‌های امین‌پور درباره کتاب دستور زبان عشق به آن اشاره می‌کنند زبان ساده و فصاحت شعر او و هرچه بیشتر نزدیک‌شدن اشعار او به شعرهای نیمایی است.

کتاب تنفس صبح | اولین کتاب قیصر امین پور

ناشر: سروش

سال انتشار: ۱۳۸۹

کتاب تنفس صبح اولین کتاب از مجموعه اشعار قیصر امین پور است که رنگ و بوی رباعی‌های آن خبر از ورود شاعری تازه‌نفس به وادی شعر معاصر می‌دهد. این کتاب که به دو بخش اصلی تقسیم شده است، در بخشی با عنوان تنفس صبح، اشعار بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۳ امین‌پور را در بر می‌گیرد و در بخشی دیگر با عنوان در کوچه آفتاب، رباعی‌های بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۲ را گردآوری کرده است. این کتاب از کتاب های قیصر امین پور، ۷۹ شعر از اشعار برگزیده او را شامل می‌شود. اگر از علاقه‌مندان رباعی هستید، باید به شما مژده بدهیم که بهترین دوبیتی‌ها و رباعی‌های امین‌پور که شهرت عام و خاص دارند، در این کتاب حاضر شده‌اند. آقای امین‌پور در شعرهای این کتاب درباره سنت و فرهنگ ایرانی، نگاه به امروز و حال جامعه و امید به آینده‌ای روشن صحبت می‌کند.

کتاب گلها همه آفتابگردانند

ناشر: مروارید

سال انتشار: ۱۳۸۰

پنجمین دفتر از آثار قیصر امین پور، دفتر شعر گلها همه آفتابگردانند است که در آن شاعر هم ساختار شعر پخته‌تری دارد و هم به موضوعات اشعار گذشته خود، مضامین اجتماعی را هم اضافه کرده است. از ویژگی‌های این کتاب تصویرسازی‌های حسی قوی‌تر و جلوه نمایان‌تر اندیشه فلسفی آقای امین‌پور است که گویی در کتاب گلها همه آفتابگردانند، فرصت بیشتری برای بیان و آفرینش پیدا کرده است. محور اصلی این کتاب از مجموعه اشعار قیصر که اشعار سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹ وی را شامل می‌شود، مفهوم عرفانی عشق، پیوند عاطفی بین خدا و انسان و عشق میان انسان‌ها است. سروده‌های این کتاب به شکل ۹۱ قطعه شعر در قالب‌های غزل، نیمایی، رباعی و دوبیتی ارائه شده است.

کتاب آینه‌های ناگهان

ناشر: مروارید

سال انتشار: ۱۳۷۲

برای دل‌سپردن به اشعار قیصر امین پور طی سال‌های ۶۷ تا ۷۱ باید سراغ کتاب آینه‌های ناگهان این شاعر برویم. راستش را بخواهید آقای امین‌پور در این دفتر شعر کمی از اوضاع آدم‌ها و اتفاقات جامعه زمان خودش دلخور است. امین‌پور طی این سال‌ها دورشدن مردم از صفا و یکرنگی دوران دفاع مقدس را می‌بیند و با زبان شعر لب به گلایه باز می‌کند تا مردمش را از دورویی‌ها و تاریکی‌‌هایی که به دلشان افتاده، باخبر کند. امین‌پور در این کتاب راهنمایی هم برای مردم دارد؛ او آن‌ها را به ساختن جهانی زیباتر و باصفاتر نوید می‌دهد که یکبار پیش از این در در روزهای دفاع مقدس، ساخت آن جامعه و حضور در آن را تمرین کرده بودند. در میان کتاب های قیصر، کتاب آینه‌های ناگهان کتابی است که هم برای مطالعه بزرگسالان و هم نوجوانان مناسب است. برای اینکه با محتوای اشعار این کتاب آشنا شوید، بریده‌ای از یکی از سروده‌های این دفتر را برایتان می‌گذاریم:

«وقتی که یک تفاوت ساده در حرف

کفتار را به کفتر تبدیل می‌کند

باید به بی‌تفاوتی واژه‌ها مثل نان دل بست

نان را هر طرف که بخوانی

نان است!»

کتاب شعر و کودکی

ناشر: مروارید

سال انتشار: ۱۳۸۵

کتاب های قیصر امین پور فقط کتاب‌های شعر او نیستند. به طور مثال کتاب شعر و کودکی درباره شعر و شاعری است و به قول خود آقای امین پور، نکات و نقاطی درباره شعر است که دوست داشته به سمع و نظر دیگران هم برساند. هرچند در کمال تواضع به این نکته هم اشاره می‌کند که نه قصد نظریه‌پردازی دارد و نه سودای مکتب‌سازی. بلکه می‌خواهد تعریف دقیق و علمی از آنچه میان شاعر و شعرهایش می‌گذرد، پیدا کند. قیصر امین پور در این کتاب در جستجوی جوابی برای این سوال است: «آیا شعر بازگشتی به دوران کودکی است؟». او در این مسیر از نظریات روانشناسی هم کمک می‌گیرد تا رابطه میان شاعر، حالات روحی او و تأثیرات و شباهت‌های کودکی بر شاعری را کشف کند.

کتاب بی بال پریدن

ناشر: افق

سال انتشار: ۱۳۷۰

گفتیم آثار قیصر امین پور از این جهت زبانزد عام و خاص است که زبان ساده و روانی دارد و به دغدغه‌های روز مردم جامعه‌اش واقف است و از آن‌ در سرودن شعرهایش الهام می‌گیرد. کتاب بی بال پریدن از آن دست کتاب‌ های قیصر امین پور است که در آن به موضوع اجتماعی اختلاف طبقاتی، نابرابری‌ها و کمرنگ‌ شدن صمیمیت بین مردم می‌پردازد. البته امین‌پور در این زمینه زبان نرم و شیرین طنز و شعر را هم به کار می‌گیرد تا کمی از تلخی گزنده انتقاداتش کم کند. این کتاب شامل ۱۱ نثر ادبی به زبان شاعرانه طنز است و یکی از نمونه‌های موفق ترکیب نثر و شعر به حساب می‌آید که خوانندگان بزرگسال و نوجوان را تا پایان کتاب مجذوب و شنونده نگه‌ می‌دارد.

کتاب به قول پرستو

ناشر: افق

سال انتشار: ۱۳۷۵

کمتر شاعری را می‌شناسیم که مانند قیصر امین‌پور دغدغه‌ نوجوانان و به طور کلی نسل نو را داشته باشد و بخواهد از طریق ارتباط صمیمانه و شاعرانه‌ای که با آن‌ها برقرار می‌کند، آن‌ها را با افق‌های تازه زندگی آشنا کند. آثار قیصر امین پور برای اینکه بتوانند به جان مخاطب نوجوان بنشینند و به زبان آن‌ها نزدیک باشد، موسیقی و آهنگی نرم و شیرین دارد. از جمله کتاب های قیصر امین پور که برای نوجوانان سروده شده است، کتاب به قول پرستو است که در قالب چهارپاره و شعر نیمایی، مضامین عالی اخلاقی و اجتماعی ارائه می‌دهد که مطالعه آن نه‌تنها برای خواننده نوجوان که برای علاقه‌مندان بزرگسال نیز حرفی برای گفتن دارد.

کتاب سنت و نوآوری در شعر معاصر

ناشر: علمی فرهنگی

سال انتشار: ۱۳۸۳

کتاب سنت و نوآوری در شعر معاصر در واقع پایان‌نامه دکترای قیصر امین پور است که قرار بود طی سال‌های ۷۶ تا ۸۳ محتوای آن را گسترش دهد و بعد آن را در قالب یکی از کتاب‌های خود منتشر کند، اما متأسفانه فرصت این کار را پیدا نکرد. بسیاری از ما کتاب های قیصر امین پور را با اشعار و نثرهای ادبی‌اش می‌شناسیم و کمتر با شخصیت پژوهشی او مأنوس شده‌ایم. مطالعه کتاب سنت و نوآوری شعر معاصر، از آثار قیصر امین پور است که ما را با نظریات علمی او‌ درباره تأثیرات سنت و نوآوری بر شعر معاصر آشنا می‌کند. امین‌پور در این کتاب، اول تعریفی از سنت و نوآوری ارائه می‌دهد و سپس به سراغ بررسی نقش و کاربرد این دو عنصر در سیر تاریخی ادب و هنر می‌‌رود. نتیجه اینکه قیصر امین پور سنت و نوآوری را دو عامل مهم و لازم برای شعر و ادبیات می‌داند و به ضرورت استفاده از هر دو را برای هرچه غنی‌تر کردن شعر تأکید می‌کند.

کتاب گفت‌وگوهای بی‌گفت‌و‌گو و چند یادداشت دیگر

ناشر: کتاب آبی

سال انتشار: ۱۳۹۶

دلنوشته‌های تنهایی آدم همیشه حال‌وهوای دیگری دارند. کتاب گفت‌وگوهای بی‌گفت‌وگو و چند یادداشت‌ دیگر از مجموعه کتاب های قیصر امین پور است که یازده دلنوشته و یادداشت او درباره موضوعات مختلفی مانند عبادت، رستاخیز و مرگ و نوشته‌ای به خواهر کر و لال است.  در یادداشتی به خواهر‌ی کر و لال می‌خوانیم:

«من می‌گویم شاید روزی که خدا تکلم را آفرید و بین مردم تقسیم کرد، پرتو تکلم، به جای زبان به چشم‌های تو رسید. شاید از بازیگوشی یک فرشتۀ مامور، شاید هم از کوتاهی یا اشتباه آسمان بود یا خطای ناگزیر طبیعت. هرچه هست جای دوری نرفته، چشم های تو جبران همه چیز است. چراغانی جشن پرشکوه چشم‌های تو جای خالی هر کمبودی را پر می‌کند.»

کتاب ظهر روز دهم

ناشر: سروش

سال انتشار: ۱۳۶۵

منظومه شعر ظهر روز دهم از دیگر اشعار قیصر امین پور برای نوجوانان است که روایت شجاعت و دلاوری حضرت قاسم (س) پسر امام حسن مجتبی در واقعه کربلا را به تصویر می‌کشد. این منظومه شعر در سال ۱۳۶۴ سروده و در سال ۱۳۷۳ با چاپ رنگی انتشارات سروش به چاپ رسید.  کتاب ظهر روز جایزه برگزیده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را نیز کسب کرده است.

کتاب مجموعه کامل اشعار قیصر امین پور

ناشر: مروارید

سال انتشار:

تازه با اشعار و کتاب های قیصر امین پور آشنا شده‌اید و برای خواندن شعرهای زیبای او عجله دارید، پیشنهاد ما به شما تهیه مجموعه کامل اشعار قیصر امین پور است. با مطالعه این کتاب به‌نحوی تمامی اشعار قیصر امین پور شامل کتاب‌های دستور زبان عشق، به قول پرستو، آینه‌های ناگهان، گلها همه آفتابگردانند، تنفس صبح، منظومه ظهر روز دهم و مثل چشمه، مثل رود را به صورت یکجا مرور می‌کنید و از خواندنشان لذت می‌برید.

کتاب این ترانه بوی نان نمی‌دهد

نویسنده: مهدی فیروزیان

ناشر: کتاب آبی

سال انتشار: ۱۳۹۶

امین فیروزیان در کتاب این ترانه بوی نان نمی‌دهد سراغ جنبه کمترشناخته‌شده‌ای از کتاب های قیصر امین پور رفته است. فیروزیان، قیصر امین پور را شاعری می‌داند که پژوهشگری ادبیات، نویسندگی، روزنامه‌نگاری و شعرسرایی برای نوجوانان از مهارت‌های اصلی اوست؛ ولی کمتر کسی از ترانه‌های امین‌پور حرفی به میان آورده یا توجه‌ها را به این زمینه از فعالیت‌های او جلب کرده است. فیروزیان برای اینکه به درستی از بیان این موضوع بر بیاید، ابتدا از پیشینه و معرفی ترانه می‌گوید و سپس به بررسی سبک‌شناسی ترانه در آثار قیصر امین پور می‌پردازد. در ادامه ترانه‌های او را با دیگر ترانه‌های ترانه‌سرایان ایرانی مقایسه می‌کند و در پایان هم چند نمونه از بهترین ترانه‌ها و تصنیف‌های امین‌پور را گلچین کرده و به خوانندگان کتاب تقدیم می‌کند. این کتاب از معدود کتاب های درباره قیصر امین پور است که ترانه‌‌های او را محل بحث و بررسی قرار می‌دهد.

کتاب درد جاودانگی؛ قیصر امین پور، خاطره ها و نقدها

نویسنده: جمال الدین اکرمی | شهرام اقبال زاده

ناشر: خانه کتاب و ادبیات ایران

سال انتشار: ۱۳۹۱

از دیگر کتاب ها با موضوع آثار قیصر امین پور می‌توان به کتاب درد جاودانگی اشاره کرد. نام دیگر کتاب درد جاودانگی را می‌توان «قیصر امین پور از نگاه دیگران» گذاشت. با توجه به اینکه نقد آثار و خاطرات اهالی شعر و ادب درباره کتاب های قیصر امین پور در این کتاب آمده است، این نام خیلی هم به این کتاب می‌آید. این کتاب، نام اصلی خودش را از یکی از اشعار قیصر امین پور گرفته است. کتاب درد جاودانگی در ۴ بخش به موضوعات زیر می‌پردازد:

بخش اول: خاطرات دوستان و آشنایان

بخش دوم: معرفی فعالیت‌های قیصر امین پور در زمینه شعر نوجوان

بخش سوم: مقالاتی در نقد و بررسی اشعار قیصر

بخش چهارم: سوگ‌سروده‌ها

کتاب قیصر امین پور

نویسنده: علی تقوی

ناشر: سوره مهر

سال انتشار: ۱۳۹۹

مجموعه کتاب شخصیت‌های مانا در هر جلد خود به معرفی یکی از چهره‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی که نقش ماندگاری در زمینه فعالیت خود داشته‌اند، می‌پردازد. کتاب قیصر امین پور به نویسندگی علی تقوی از دیگر کتاب‌های این مجموعه است که در ۵ فصل، برای بیان زندگینامه و ابعاد مختلف شخصیتی و ادبی این شاعر گرانقدر تنظیم شده است.

فصل‌های این کتاب به موضوعات زیر تقسیم شده‌ است:

فصل اول: روایت دوران کودکی و رویدادهای مهم زندگی امین‌پور

فصل دوم: شرح خصوصیات اخلاقی قیصر

فصل سوم: نقد و بررسی ادبی اشعار قیصر

فصل چهارم: نظرات و دیدگاه‌های قیصر درباره جنبه‌های مختلف هنر و ادبیات

فصل پنجم: تحلیل و بررسی آثار نثر قیصر

مطالعه این کتاب درباره قیصر امین پور منبع خوبی برای دانشجویان، دانشگاهیان و جوانانی است که می‌خواهند به صورت مستند و دقیق با شخصیت ادبی او آشنا شوند.

 

جمع‌بندی | آثار قیصر امین پور

در این مطلب از چی کتاب با کتاب های قیصر امین پور آشنا شدیم؛ شاعری که تمام همت و استعداد خود را در راه استفاده از شعر و ادبیات با هدف شناساندن ارزش‌های اخلاقی و دینی، میهن‌پرستی و انسان‌دوستی به کار برد. البته که در این راه طیف‌های مختلف مخاطبین شامل بزرگسالان و نوجوانان را هم در نظر گرفت و در اشعار و نوشته‌های خود، به زبان خاص هر گروه توجه کرد و خالصانه و صمیمانه، دغدغه‌های روز جامعه‌اش را با خوانندگان کتاب‌هایش در میان گذاشت. مطمئناً شما هم وقتی آثار قیصر را بخوانید این صفا و صمیمیت را درک می‌کنید.