بهترین کتاب‌های تدبر در قرآن کریم

احتمالاً بسیاری از ما علاقه‌مندیم که همان طور که برنامه تلاوت قرآن خود را پیش می‌بریم، تفسیری مختصر از آیات را هم دنبال کنیم؛ اما در دسترس نبودن یک کتاب تدبر در قرآن مختصر و روان تا بتوانیم در زمان‌های کوتاه بین روز به مطالعه مفاهیم قرآنی بپردازیم، کار را برایمان دشوار کرده است. خبر خوب اینکه به همت معلمان و مربیان توانمند و خوش‌فکر ایرانی، چندین کتاب با موضوع تدبر در قرآن تهیه شده است تا تفسیر قرآن به زبانی شیرین‌تر و ساده‌تر از همیشه به دست دوست‌داران آن برسد. در ادامه این مطلب با چی کتاب همراه باشید تا با ۵ کتاب برتر تدبر در قرآن آشنا شویم.

تفسیر یک جلدی مبین

ناشر آوای قرآن

مترجم ابوالفضل بهرام پور

تاریخ اولین چاپ: ۱۳۸۹

اولین کتاب از ۵ کتاب برتر تدبر قرآن که به آن می‌پردازیم تفسیر یک‌جلدی مبین است. تفسیر یک جلدی مبین روان‌ترین کتاب تدبر در قرآن است که در کنار ترجمه آیات، ترجمه لغت و ریشه قرآنی آن و شأن نزول و تفسیر مختصر آیات را ارائه می‌دهد. آقای ابوالفضل بهرام‌پور که پدیدآورنده دوره ۳۰جلدی نسیم حیات است، تفسیر یک جلدی و مختصر مبین را نیز تهیه کرده تا فرصت مطالعه و تدبر در قرآن را برای علاقه‌مندانی که زمان کافی برای مراجعه به تفسیرهای طولانی ندارند، فراهم کند. از طرفی این کتاب با زبان ساده‌ای که دارد حتی برای کسانی که با مفاهیم قرآنی آشنایی چندانی ندارند نیز مناسب به نظر می‌رسد.

چینش صفحات کتاب به این شکل است که با باز کردن قرآن متن آیات و ترجمه آن را در سمت راست کتاب مشاهده می‌کنید. ترجمه هر آیه دقیقاً در زیر هر آیه آمده است تا مخاطب با مفهوم هر آیه در همان خط آشنا شود و خوانایی کتاب حفظ شود. همچنین در سمت چپ کتاب تفسیر آیات صفحه قبل در دو ستون قرار گرفته است. در پاورقی هر صفحه، منابع تفسیر ذکر شده و در پایان کتاب نیز فهرست موضوعی و فهرست احادیث را به صورت مفصل خواهید دید.

ذکر مبارک مصحف آموزشی ترجمه و تفسیر قرآن کریم

ناشر: آیه نور

مترجم : حسین انصاریان

تاریخ اولین چاپ: ۱۳۹۳

کتاب دیگری که از ۵ کتاب برتر تدبر در قرآن به شمار می‌آید کتاب ذکر مبارک است. کتاب ذکر مبارک کامل‌ترین کتاب تدبر در قرآن است که حافظان قرآن و علاقه‌مندان به علوم قرآنی از مطالعه آن بهره بسیاری می‌برند. این کتاب به عنوان منبع مناسبی برای یادگیری کوتاه‌مدت تفسیر قرآن در برنامه‌های یک یا دوساله به کار می‌رود. کتاب ذکر مبارک به خاطر ویژگی‌هایی که در زیر نام می‌بریم از غنی‌ترین کتاب های تدبر در قرآن است که در زمینه آموزش تخصصی ترجمه و مفاهیم قرآن در موسسات آموزشی تدریس می‌شود:

• تمرکز بر روی بیان نظرات تفسیری مستند و پرهیز از بیان آرای پراکنده و غیرمرتبط
• استفاده از ترجمه روان و صمیمی استاد حسین انصاریان
• ترجمه واژگان دشوار در فهرست واژگان
• استناد به منابع تفسیری مطمئن ازجمله تفسیر المیزان، نمونه، نور و…

برگزیده تفسیر نمونه

ناشر: دار الکتب الاسلامیه

تاریخ اولین چاپ: ۱۳۷۴

پدیدآورنده: آیت الله العظمی ناصرمکارم شیرازی

تنظیم: احمدعلی بابایی

کتاب برگزیده تفسیر نمونه در واقع خلاصه‌ای مختصر از مجموعه چندجلدی تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی است. این کتاب یکی دیگر از ۵ کتاب برتر تدبر در قرآن است که در ۵ جلد برای اولین بار به دست انتشارات دارالکتب الاسلامیه در تهران منتشر شد. استقبال چشمگیر علاقه‌مندان باعث شد تا این کتاب در سال ۱۳۸۰ با بازنگری و حذف و اصلاح برخی بخش‌ها دوباره روانه بازار کتاب شود. محبوبیت برگزیده تفسیر نمونه تا حدی گسترش یافت که به زبا‌ن‌های انگلیسی، عربی و ترکی نیز ترجمه و برای دفعات متوالی تجدید چاپ شد. برای اینکه بدانید این کتاب تا چه اندازه کار مطالعه و تحقیق دوست‌داران تفسیر قرآن را ساده کرده باید بگوییم که کتاب برگزیده تفسیر نمونه فقط به اندازه یک‌پنجم تفسیر نمونه و در حدود ۳۰۰۰ صفحه جمع‌آوری و تنظیم شده است. محتوای هریک از ۵ جلد این کتاب به ترتیب زیر است:

• جلد اول: شامل تفسیر سوره فاتحه الکتاب تا سوره انعام
• جلد دوم: شامل تفسیر سوره اعراف تا سوره اسراء
• جلد سوم: شامل تفسیر سوره کهف تا سوره احزاب
• جلد چهارم: شامل تفسیر سوره سبأ تا سوره نجم
• جلد پنجم: شامل تفسیر سوره قمر تا سوره ناس

این کتاب در ابتدا به مفهوم هریک از سوره‌ها می‌پردازد، سپس توضیح مختصری درباره فضایل قرائت سوره ارائه شده و در پایان چکیده‌ای مختصر از تفسیر سوره بیان می‌کند.

مجموعه کتاب‌های درسنامه تدبر در قرآن

ناشر : تدبر در قرآن و سیره

پدیدآورنده: محمدحسین الهی زاده

مجموعه کتاب درسنامه تدبر در قرآن کریم با تلاش و تحقیق آقای محمدحسین الهی‌زاده تهیه و تنظیم شده است. حجت‌الاسلام الهی‌زاده رئیس دانشکده علوم قرآنی قم و عضو کمیسیون پژوهش حوزه علمیه است. انتشارات تدبر در قرآن و سوره درسنامه تدبر در قرآن را به هر دو روش مکتوب و صوتی برای علاقه‌مندان به مفاهیم قرآنی عرضه می‌کند. روش تفسیری این کتاب تدبر در قرآن به این صورت است که از فهم معنای کلمات و جمله‌های دشوار آیات شروع شده، با درک ساختار سوره، دسته‌بندی ادبی و مفهومی بین آیات ادامه یافته و با نتیجه‌گیری از هدف و منظور هدایتی سوره پایان می‌یابد. گردآورنده بر این باور است که دو مرحله اول، مقدماتی برای رسیدن به مرحله سوم یعنی درک هدف سوره است و بدون رسیدن به هدف آیات سیر تفسیر ناقص می‌ماند؛ بنابراین ویژگی این کتاب از ۵ کتاب برتر تدبر در قرآن در این است که در فرایند بیان درس، مخاطب را گام به گام با خود همراه می‌کند تا لذت تدبر حقیقی را به او بچشاند.

تطهیر با جاری قرآن علی صفایی حائری

نویسنده: علی صفایی حائری

ناشر: انتشارات لیله القدر

تاریخ اولین چاپ: ۱۳۸۲

 مجموعه کتاب تطهیر با جاری قرآن حاصل تحقیق و نگارش‌های مرحوم حجت‌الاسلام علی صفائی حائری به روشی ابتکاری است. این مجموعه کتاب تدبر در قرآن شامل ۳۱ جلد کتاب است که هر یک تفسیر موضوعی و جزء به جزء قرآن کریم را در بر می‌گیرد. روش تفسیری آقای صفائی حائری به بیان خود ایشان با هدف پرده برداشتن از چهره مصداق‌ها و رابطه‌ها در بین آیات قرآن است. کتاب دیگری از استاد با عنوان «روش برداشت از قرآن» به تشریح کامل روش تفسیری ابتکاری استاد می‌پردازد.

از نظر استاد صفائی حائری رابطه‌ها و مصداق‌هایی در آیات قرآن پنهان شده‌اند که کشف این روابط و مصداق‌ها جز با مراجعه به خود آن آیه‌ها ممکن نیست؛ و حتی ادعا می‌کند رسیدن به تفسیر حقیقی آیه با روشی جز مراجعه به شأن نزول و تفاسیر گوناگون و روایات امکان‌پذیر است. همچنین نقش «عمل» را نیز در این کشف غیرقابل انکار می‌داند و در جایی از کتاب می‌گوید: «مادام که در صحنه عمل نباشی، قرآن را نمی‌فهمی و تحرک و کارآیی آن را احساس نمی‌کنی؛ اما در عمل با تداعی معانی و یا بینش دیالکتیکی می‌توانی قرآن را بفهمی و با آن زندگی کنی».

استاد صفائی حائری معتقد است باید زمینه و ظرفیتی در انسان‌ها پدیدار کنیم تا هر کس خود به قرآن رجوع کند و به قدر ظرفیت خود از چشمه رحمت و شفای این کتاب توشه بردارد. در مجموعه کتاب‌های تطهیر با جاری قرآن گاهی می‌بینید که تفسیر سوره‌های قرآن بدون هیچ ترتیب خاصی ارائه شده است. این ویژگی نیز شاهد مثال دیگری است تا مطمئن شوید با روشی کاملاً متفاوت از کتاب‌های تفسیر معاصر و قدیمی و روش‌های «مجموعه‌ای»، «موضوعی» و «واژه‌ای» و یکی از ۵ کتاب برتر تدبر در قرآن روبه‌رو هستید.

جمع‌بندی

۵ کتاب برتر تدبر در قرآن که در این مطلب معرفی شد، از شیواترین و مختصرترین کتاب‌های مفاهیم قرآنی هستند که برای مطالعه و تحقیق علاقه‌مندان تازه‌کار تفسیر قرآن تا حافظان و محققان علوم قرآنی مناسب‌اند. البته مختصر بودن این چند کتاب باعث نشده تا از عمق و جزئیات دقیق نکات قرآنی کاسته شود؛ بلکه تلاش شده تا مهم‌ترین و اساسی‌ترین موضوعات برای درک بهتر، ارائه شوند. امیدواریم معرفی این کتاب‌ها فرصتی دوباره برای دیدار و انس دوباره با قرآن کریم برای ذهن‌های جستجوگر و پیگیر دوستان چی‌کتابی فراهم کند.