در کتابفروشی با مجنون | مرور کتاب آداب کتابخواری
همیشه این طور است که آدم وقتی با یک نفر کاربلد و متخصص در کار و حرفه خودش صحبت می‌کند یا گپ دوستانه می‌زند، هم لذت فراوانی از این هم‌صحبتی می‌برد و هم چیزهای زیادی می‌آموزد که به کارش می‌آید. مثلا اگر یک دوست دکتر متخصص گوارش داشته باشید و با او درباره فرایند هاضمه غذا و راه‌های جلوگیری از مشکلات گوارشی صحبت کنید، یا مثلا وقتی با یک دوست نقاش هنرمند و متخصص در سبک‌های هنری و نقاشی صحبت کنید، همیشه حس خوب مفید بودنِ وقت صرف‌شده و لذت یک هم‌صحبتی به‌درد‌بخور را احساس می‌کنید. این مقدمه کوتاه، ورودی بود بر معرفی کتاب آداب کتابخواری. کتابی درباره کتاب. کتابی که با خواندن آن، احساس هم‌صحبتی و گپ دوستانه با دوستی را دارید که هم متخصص و کارکشته دنیای کتاب است و هم بسیار خوش‌بیان و حرفش به دل آدم می‌نشیند. در ادامه این مطلب از چی کتاب با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
معرفی کتاب آداب کتابخواری
کتاب آداب کتابخواری مجموعه یادداشت‌ها یا مجموعه جستارهای یک کتابخوان و یک کتاب‌دوست حرفه‌ای است که بازگوکننده علایق و دغدغه‌ها و تجربه‌های پر و پیمان اوست از سال‌ها فعالیت در حوزه کتاب و ادبیات. احسان رضایی، سال‌ها از وجوه مختلف با مقوله کتاب، درگیر و مانوس بوده است. او هم نویسنده‌ی چندین کتاب از جمله «باغ وحش اساطیر»، «شهرزاد خسته س»، «سرگذشت پزشکی در ایران»، «سقای بسیجیان» و همکار تالیف در کتاب «کآشوب» بوده، هم خبرنگار کتاب بوده، هم ویراستار بوده، هم منتقد ادبی بوده و ده‌ها مقاله اساسی درباره کتاب‌های مختلف ایرانی و خارجی نوشته، هم مجری و سازنده‌ی برنامه های رادیویی و تلویزیونی درباره کتاب بوده و هم سال‌ها در حوزه کتاب و ادبیات روزنامه‌نگاری کرده.
خب دیگر از یک متخصص حوزه کتاب چه می‌خواهید؟ حتی نصف این تجارب و سوابق کتابی از یک نفر، کاملا کافی است که او یک کتاب درباره کتاب بنویسد و آداب کتابخواری را به مخاطبانش و یا به عبارت بهتر، به هم‌صحبتانش مشق کند.
آره واقعا! راست میگه
البته فکر نکنید کتاب آداب کتابخواری شبیه کتاب‌های دانشگاهی، خشک و دستوری است و از یک سری باید و نبایدهای صِرف تشکیل شده است؛ نه! احسان رضایی در کتابش، در قالب خاطره‌هایی جذاب و شنیدنی و آمیخته به طنزی لطیف، توصیه‌هایی را هم برای کسانی دارد که در گام‌های اول شروع کتابخوانی هستند و هم برای کسانی که در این مسیر قدم‌های زیادی برداشته‌اند. البته که لذت مطالعه این کتاب برای کتابخوان‌های حرفه‌ای بیشتر است، چون آن‌ها در خلال مطالعه کتاب، مشترکات زیادی را بین خود و تجربه‌های کتابی‌شان و خاطرات کتابی احسان رضایی پیدا می‌کنند و انگار بعد خواندن هر جستار، با خودشان می‌گویند: «آفرین! آره واقعا راس میگه!»
نقد و بررسی کتاب آداب کتابخواری
کتاب آداب کتابخواری پر است از دقایق و نکاتی که بین اکثر قریب به اتفاق کتابخوان‌ها مشترک است و نثر و بیان احسان رضایی پس از سال‌ها قلم زنی در مطبوعات و جراید مختلف درباره کتاب، آن‌قدر جذاب هست که خود مشوق خوبی باشد برای کسانی که هنوز در ابتدای راه کتابخوانی هستند. احسان رضایی خود در مقدمه کتابش می‌نویسد:
«در طول تاریخ، کسانی بوده‌اند که جدی جدی کتاب را می‌خوردند. یعنی موریانه‌وار، با میل و رغبت صفحات کتاب را می‌کندند و به نیش می‌کشیدند و کاری هم به توانایی معده در هضم سلولز کاغذ نداشتند. چند مورد از این اتفاق در مجلات پزشکی دنیا ثبت و ضبط شده است. همین اواخر، در سال ۲۰۱۷ یک کمدین آمریکایی (به نام جامی لوفتوس) رمان «شوخی بی‌پایان» دیوید فاستر والاس را که به حجم زیاد و ساختار آشفته‌اش معروف است، جلوی دوربین‌ها خورد. طبیعتاً مخاطب ما در این کتاب، این دوستان نیستند. این کتاب، برای آن‌هاست که مفهوم خوردن یا بلعیدن را به معنای استعاریِ تلاش برای نزدیک‌شدن بیشتر به چیزی و بهره‌برداری حداکثری از آن استفاده می‌کنند. آن‌چه که در این کتاب می‌خوانید، خاطرات و تأملات یک کتابخوار با همین معنای اخیر است که آن‌ها را با بقیه دوست‌داران کتاب و کتابخوانی و مطالعه به اشتراک گذاشته است.»
چگونه این کتاب را بخوانیم؟
کتاب آداب کتابخواری را می‌شود فال فال خواند و هر چند وقت یک‌بار، یک فصل آن را که معمولا بیش از چهار پنج صفحه نمی‌شود مطالعه کرد. اما خب شیرینی کتاب آن‌قدری هست که وقتی یادداشت اول و دوم را بخوانید، نمی‌توانید کتاب را کنار بگذارید و اگر وقت‌تان اجازه دهد، دلتان می‌خواهد تمام کتاب را بخوانید.
البته هر چقدر دُز کتابخواری‌تان بیشتر باشد، بیشتر ترغیب می‌شوید به ادامه. احسان رضایی خودش می‌گوید که می‌توانست یادداشت‌های بسیار بیشتری درباره کتاب و کتابخواری بنویسد، اما به تجربه برایش ثابت شده که این ۳۰ جستار و روایت، مهم‌ترین و محبوب‌ترین موضوعاتی هستند که هر کتابخوانی، با آن‌ها مواجهه دارد.
تقریبا تمام جستار های کتاب از کیفیت یکسانی برخوردارند اما من به شخصه از روایت «کتاب از دست دادن سست‌رایی است» با موضوع امانت کتاب، «کافکا در کجا؟» با موضوع مترجم‌های کتاب‌های خارجی، «خوشبخت در کتابخانه» با موضوع داشتن کتابخانه شخصی، «لطفا جدی باشید» با موضوع داشتن موضع جدی ادبی، «این زن حرف نمی‌زند» با موضوع خانم فهیمه رحیمی و کتاب‌های عامه‌پسند، و به‌خصوص روایت «به یادگار نوشتم خطی ز دلتنگی» با موضوع تقدیمیه نوشتن در ابتدای کتاب‌هایی که هدیه می‌دهیم بسیار لذت بردم و در خاطرم ثبت شدند.
این کتاب را چه کسانی بخوانند؟
کتاب آداب کتابخواری را انتشارات جام جم (که با مدیریت جدید خود؛ آقای مهدی قزلی واقعا جان تازه‌ای گرفته است)، در ۱۶۸ صفحه چاپ کرده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. پیشنهاد می‌کنم اگر می‌خواهید وارد مسیر پر راز و رمز کتاب‌ها شوید یا خودتان یک کتابخوار اساسی هستید، حتما مطالعه این کتاب کم حجم اما شیرین و به‌درد‌بخور را در برنامه مطالعاتی تان قرار دهید.
