ویران و آباد | مروری بر کتاب زلزله ده ریشتری
فاجعه‌ای طبیعی، حمله، جنگ، سوء مدیریت، بیماری، مردمی عزیز از دست داده و بی خانمان و رنج‌کشیده و هزاران بلا و مصیب دیگر، همه و همه فقط در یک کشور، دیگر از این کشور چه باقی می‌ماند؟ یکی از این بلاها به تنهایی برای نابودی یک کشور کافی است، حال وقتی همه با هم می‌آیند چه می‌شود؟ به همه این‌ها گرگ‌های آماده حمله‌ای را هم اضافه کنید که سال‌ها منتظر چنین لحظه‌ای بودند و حالا این فرصت طلایی را به دست آورده‌اند! این ملت بازمانده راه نجاتی هم دارند؟ معرفی کتاب زلزله ده ریشتری را در ادامه این مطلب از چی کتاب بخوانید.
فهرست مطالب
معرفی کتاب زلزله ده ریشتری
داستان کتاب زلزله ده ریشتری مجموعه‌ای است از مصاحبه‌های گوناگون با افراد مهمی که هرکدام در اتفاقی بزرگ نقشی داشتند. هادی صادقی، استاد تاریخ و عضو مجمع حقیقت‌یاب سازمان ملل متحد و بازرس ارشد در امور جنگ جهانی کبیر، در سال ۱۴۳۴ هجری شمسی برای یافتن حقیقت و سیر اتفاقاتی که منجر به جنگ جهانی کبیر شد و ماجراهای طی این جنگ به سراغ بازماندگان وقایع مختلف این دوره می‌رود تا با شنیدن صحبت آنان و ثبت خاطرات و تاریخ شفاهی، بتواند کتابی مستند در این زمینه بنویسد. اما اصل ماجرا چیست؟
داستان کتاب زلزله ده ریشتری
در سال ۱۴۰۹ هجری شمسی، زلزله‌ای بسیار بزرگ در تهران رخ می‌دهد. همان زلزله‌ای که سال‌هاست حرفش در میان است و هر از چندی بحثش بالا می‌گیرد و نگرانی‌های زیادی در مورد امکان کشتار و تخریب بالا بیان می‌شود. بعد از این زلزله، دولت مرکزی تقریبا فرو می‌پاشد و شهردار تهران مسئول انجام کارها می‌شود.
اما با توجه به عمق فاجعه و عدم انجام کارهای درست و بهداشتی در تدفین اجساد، بیماری‌های عفونی نیز گسترده می‌شود و تعداد زیادی نیز در این برهه از دنیا می‌روند. کم‌کم مردم بازمانده از فجایع و به‌تنگ‌آمده از اوضاع برای اعتراض به شهردار و کارهایش به طور خودجوش در میدان امام حسین (علیه السلام) دور هم جمع می‌شوند و اولین حرکت مردمی علیه شرایط آغاز می‌شود. حرکت مردمی که دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند و در کتاب این‌طور بیان شده‌اند:
اما اتفاقات بعد از زلزله ده ریشتری به همینجا ختم نمی‌شود. با از بین رفتن دولت مرکزی در ایران و وضع فوق‌العاده در تهران، کشورهایی که سال‌ها منتظر چنین فرصتی بودند، از این مسئله نهایت استفاده را می‌برند و از غرب و شرق و جنوب و هوا و زمین به ایران حمله می‌کنند تا کار را یکسره کنند. بعد از آن ایران تجزیه می‌شود و هرگوشه آن دست گروهی می‌افتد. گروه‌هایی که سال‌ها دشمن جمهوری اسلامی بودند و ادعاهای زیادی در آزادی و عدالت و… داشتند اما حال در هنگام عمل ذات حقیقی‌شان رو می‌شود.
زلزله ده ریشتری به خوبی بروز انواع و اقسام مکاتب و اندیشه‌های مختلف را بیان می‌کند و تصویری از آینده‌ای می‌سازد که بسیاری سعی در وارونه نشان دادن آن دارند.
نقد و بررسی کتاب زلزله ده ریشری
کتاب زلزله ده ریشتری همزمان با نمایشگاه کتاب در اردیبهشت ماه امسال (۱۴۰۱) چاپ و منتشر شد. اما این روزها با توجه به مسائل پیش‌آمده در کشور و اغتشاشات، این کتاب جایگاه خاص‌تری پیدا کرده و اصلا انگار برای چنین روزها و حوادثی نوشته شده است. از سال‌ها قبل همواره شاهد بروز و ظهور گروه‌های مختلف سیاسی در قامت مخالف جمهوری اسلامی بوده‌ایم که هرکدام ادعاهای زیاد نیز داشته‌اند.
این روزها این ادعاها بلندتر شده و متاسفانه افرادی هم دلشان را به آن‌ها خوش کرده‌اند. نویسنده در کتاب زلزله ده ریشتری به خوبی توانسته با شناخت مبانی هرکدام از این گروه‌ها مانند منافقان، سلطنت طلبان، مذهبیون افراطی و…، تصویری از عملکرد آنان در صورت حاکمیت‌شان ارائه دهد و توهم ناشی از ادعاهای پوچ و دل‌سپردن‌های غلط به آنان را بشکند. این شاید مهم‌ترین وجه کتاب با توجه به مسائل روز باشد.
همچنین استفاده از ژانر علمی تخیلی به جذابیت و اثرگذاری کتاب کمک بیشتری کرده است. به عنوان کسی که از طرفداران ژانر فانتزی هستم، فرم کتاب به خودی خود از دلایل اصلی انتخاب آن برای مطالعه بود. به طور کل ژانر فانتزی یا گمانه‌زن که علمی-تخیلی یکی از زیرشاخه‌های آن می‌باشد، از بهترین فرم‌ها جهت انتقال مفاهیم عمیق و تصویرسازی از آینده است. موفقیت این ژانر در ادبیات جهان غیر قابل انکار است و مجموعه‌هایی مانند ارباب حلقه‌ها، هری پاتر و بازی تاج و تخت، بهترین نمونه‌ها برای اثبات موفقیت این ژانر در بین مردم جهان است.
البته در سال‌های اخیر کم‌کم شاهد ورود نویسندگان ایرانی به این ژانر هستیم و به عنوان نمونه سرکار خانم کاظمی نیز در آثار خود مخصوصا کتاب باران زاد، به آینده‌ای از ایران پرداخته است اما جنس پرداخت نیما اکبرخانی در کتاب زلزله ده ریشتری متفاوت است و در عین نمایش رنج و عذاب عمیق و گسترده، بارقه‌های امید نیز به خوبی در این اثر نشان داده شده است که حین مطالعه کمی مرا یاد ارباب حلقه‌ها می‌انداخت که در میان همه جنگ‌ها و آشوب‌هایی که نویسنده تصویر کرده بود، رنگی از سیاهی مطلق نبود و همواره نوری روشن از جایی می‌تابید. در این کتاب شاهد یک دیستوپیای کامل و تاریک نیستیم.
شخصیت‌پردازی
اما مسئله‌ای که هنگام مطالعه کمی باعث اذیت و ارتباط کمتر با کتاب می‌شد، نحوه پیش‌برد داستان و روایت‌ها بود. نبود یک شخصیت اصلی و واحد در طول داستان و پرش مکرر بین راویان مختلف که هرکدام از زاویه دید خودشان بخشی از ماجراها را بیان می‌کردند، باعث شده تا ارتباط مخاطب با شخصیت‌ها شکل نگیرد و فضای همذات‌پنداری در داستان ناقص رخ دهد. البته موانعی مانند بالا رفتن حجم کتاب با توجه به روند داستان و زیادی تعداد اتفاقات، احتمالا منجر به انتخاب چنین فرمی توسط نویسنده شده است؛ اما در هر صورت، بخش مهمی از ارتباط مخاطب با داستان، ارتباط با شخصیت‌های اصلی است که در زلزله ده ریشتری به دلیل تعدد راویان این مسئله چندان رخ نمی‌دهد. البته قلم روان نویسنده و تعدد حوادث و جریان تند داستان، تا حد خوبی باعث جذابیت کتاب شده است.
چه کسانی این کتاب را بخوانند؟
کتاب زلزله ده ریشتری کتابی جذاب و پرهیجان برای رفتن به دل حوادثی خاص از آینده‌ای است که طور دیگری بیان می‌شود و پیشنهاد خوبی برای افرادی است که این روزها نسبت به مسائل زیادی دچار تردید شده‌اند.
