در این قلعه چه کسی پیروز است؟ | مروری بر کتاب قلعه حیوانات

آزادی، برابری، برادری. این سه کلمه یک زندگی آرمانی را برای ما توصیف می‌کند. گمان نمی‌کنم کسی در این عالم، علاقه‌مند نباشد در جامعه‌ای پایبند به این چارچوب، روزگار سپری کند. اما شعار چقدر راه به واقعیت می‌یابند؟ یا شاید بهتر باشد بپرسیم تا کجا و چقدر حاضریم تبعات پایبندی به عدالت را بپردازیم؟ کتاب قلعه حیوانات در قالب تمثیل و تشبیه در تلاش  برای پاسخ به این سوالات است. تا انتهای این یادداشت با چی کتاب همراه باشید.

دور کتاب قلعه حیوانات در یک دقیقه

داستان کتاب قلعه حیوانات

قلعه حیوانات کتابی است درباره گروهی از جانوران اهلی که در اقدامی آرمان‌گرایانه و انقلابی، صاحب مزرعه آقای جونز را از مزرعه‌اش فراری می‌دهند تا خود اداره مزرعه را به‌دست بگیرند و «برابری» و «رفاه» را در جامعه برقرار کنند. در ابتدای امر رهبری این جنبش را گروهی از خوک‌ها به عهده می‌گیرند، ولی پس از مدتی این گروه جدید نیز به رهبری خوکی به نام ناپلئون همچون آقای جونز به بهره‌کشی از سایر حیوانات مزرعه مشغول می‌شوند و هرگونه مخالفت را سرکوب می‌کنند.

رمان مزرعه  حیوانات، شرحی است بر آسیب‌های استبداد و نشان می دهد که خودکامگی نه تنها باعث فساد رهبران می‌شود، بلکه قدرت فکر و استدلال مردم تحت حکومت را نیز از بین خواهد برد تا جایی که اهداف خود را فراموش می‌کنند و اوضاعی آشفته‌تر از آنچه پیش از خیزش داشتند تجربه می‌کنند.

موضوع اصلی رمان قلعه حیوانات میل به قدرت است. این میل ارتباط نزدیکی با فساد دارد. حیوانات داستان به ویژه ناپلئون مدام پی قدرتند. ایدۀ کتاب با انقلاب شروع می‌شود اما در نهایت خوک‌ها به سمت قدرت و نابرابری بیشتر پیش می‌روند. هر چیز کوچکی در این کتاب به موضوع اصلی‌اش مرتبط است برای همین دائماً اخلاقیات زیربنای داستان را به ما یادآوری می‌کند. قلعه حیوانات را می‌توان یک ادبیات تمثیلی تمام عیار دانست.

بررسی کتاب قلعه حیوانات

مزرعه حیوانات که در ایران به نام قلعه حیوانات نیز شناخته شده‌است، رمانی پادآرمان‌شهری به زبان انگلیسی و نوشته جرج اورول و یکی از نمونه‌های ادبیات رمزی است. این رمان در طول جنگ جهانی دوم نوشته و در سال ۱۹۴۵ میلادی در انگلستان منتشر شد، ولی در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی به شهرت رسید.

داستان کتاب، حکایت شورش حیوانات یک مزرعه علیه انسان هاست. خوک ها، رهبری سایر حیوان‌ها را به دست گرفته و در تلا‌ش‌اند تا برتری خود را به اسب‌ها، گاوها، گوسفند ها و بقیه بقبولانند.

در این کتاب، حیوانات نمادی از انواع انسان‌های صاحب قدرت و شهروند در نظر گرفته شده‌اند. ناپلئون، خوک بزرگ که برای آزادی و رهایی از اسارت انسان‌ها تلاش‌های بسیاری کرده بود پس از تصاحب قدرت بی‌توجه به آنچه پیش از این به آن معتقد بود به ظلم علیه سایر حیوانات مزرعه می‌پردازد تا جایی که قوانین وضع شده توسط خودش هم وفادار نبوده و آن‌ها را تحریف می‌کند.

اورول ویژگی­های غالب کاراکترهایش را با رویدادهایی ناگهانی به تصویر می­کشد. مثلاً آقای جونز را به صورت مردی دائم­الخمر نشان می­دهد که بسیار بی­احتیاط است و عادت نوشیدنش باعث می­شود آرزوی ساختن مزرعه­ای بی­مانند بر باد برود. بعلاوه نام جونز اسمی بسیار معمول است و نویسنده این نام را انتخاب کرده تا بگوید کشاورز هم مثل دیگر انسان­هاست و ظلم و ستم تمام بشریت مشکل اصلی حیوانات مزرعه ئ هدف اصلی‌شان از قیام.

به همین ترتیب اورول دلیل جمع شدن حیوانات در مزرعه گرد یکدیگر را نیز خیلی سریع برملا می­کند. خوک‌های مزرعه نیز جایگاه ویژه‌ای در قلعه حیوانات دارند مثلا میجر پیر و داناست. ویژگی­های تمام کاراکترها با پیش­روی داستان خیلی بهتر مشخص می­شود. با این وجود سخنرانی میجر یکی از مهم­ترین بخش­های داستان است.

شاید بی‌راه نباشد اگر بگوییم قلعه حیوانات قصه زندگی هر روزه ماست در مواجهه با موقعیتی که ناگزیر می‌شویم میان نفع شخصی و نفع عمومی یکی را انتخاب کنیم، به ویژه زمانی که دارای مسئولیت می‌شویم و نسبت به جمع و گروهی متعهد…

نقد کتاب قلعه حیوانات

از بارزترین ویژگی‌های مثبت کتاب قلعه حیوانات جورج اورول می‌توان به موضوع داستان اشاره کرد،کتاب‌هایی که داستانی از دل واقعیت جامعه دارند و بیان‌گر اتفاقات وقوع‌یافته هستند مخاطب را جذب می‌کنند و از این نگاه ارزشمند تلقی می‌شوند. شخصیت‌پردازی جذاب و متنوع داستان، ویژگی مثبت دیگری است که نمی‌توان از آن غافل شد.

 این داستان شامل شخصیت‌های کاملاً واقع گرایانه‌ای است که در هر دوره تاریخی شاهد مثال‌های متنوعی می‌توان از آن یافت. نوع نگارش و ساختار ادبی داستان نیز بدون تکلف و مورد پسند عوام واقع می‌شود. البته باید اضافه کرد که کتاب تصویرسازی گسترده‌ای ندارد  با این حال به میزان کافی به شخصیت‌‌ها پرداخته و مخاطب را با رفتار و عملکرد آن‌ها همراه می‌کند.

حواشی کتاب مزرعه حیوانات

«اریک آرتور بلر»، که بعدها نام مستعار «جورج اورول» نویسنده کتاب مزرعه حیوانات زندگی پر فراز و نشیبی را سپری کرده است. او در سال ۱۹۳۶ با هدف مبارزه علیه جنبش ملی‌گرای فرانسیسکو فرانکو در جنگ داخلی اسپانیا، به عضویت حزب جمهوری‌خواه اسپانیا درآمد. پس از بازگشت به انگلیس هم‌زمان در نشریات معتبر آن زمان مطالبی را به چاپ رساند. در سال ۱۹۴۱ همکاری‌اش را با سرویس خبری «بی.بی.سی» آغاز کرد اما‌ در سال ۱۹۴۳ از این سمت استعفا کرد، تا نوشتن رمان قلعه حیوانات را آغاز کند و در نهایت سال ۱۹۴۴ این رمان ضداستالینی را به‌چاپ رساند، که با موفقیت و البته انتقادات بسیاری همراه شد. با خواندن این رمان به راحتی می‌توان به هدف نویسنده، یعنی انتقاد از انقلاب کارگری تحت نظام سرمایه‌داری کمونیسم  پی برد.

جالب است بدانید در ادامه، قلعه حیوانات وارد فهرست مطالعۀ بسیاری از مدارس شد و به عنوان رمان برتر انگلیسی زبان در ۱۰۰ فهرست برتر انتشارات Library و TIME جای گرفت. همچنین این کتاب در سال ۱۹۹۶ جایزۀ  Retrospective Hugo Award را از آن خود کرد و جزو بهترین کتاب‌های بزرگ دنیای غرب شد این در حالی است که بسیاری از انتشارات‌های بزرگ در ابتدا با چاپ این کتاب موافقت نمی‌کردند و در نهایت اینکه این کتاب بر روی نویسندگان بزرگی مثل مارگارت اتوود نویسندۀ رمان مشهور «سرگذشت ندیمه» تأثیر عمیقی گذاشته است.

جمع‌بندی

کتاب قلعه حیوانات، کتابی بدون تکلف و قابل فهم برای سنین نوجوانی به بعد است. حجم کم و کوتاهی فصل‌های آن به راحتی شما را ترغیب به خواندن می‌کند، تا حدی که خواندنش ممکن است یک نصف روز از شما زمان بگیرد. این کتاب را می‌توان به عموم علاقه‌مندان به ادبیات داستانی و رمان‌های سمبولیک توصیه کرد.