طغیان علیه پوچی‌ها | مرور کتاب طاعون
اولین مواجهه‌ی من با کتاب طاعون با شروع کرونا اتفاق افتاد. با آغاز قرنطینه کتابخوانی در کشور به یکباره روند صعودی عجیبی به خود گرفت، که در این میان کتاب طاعون پیشتاز سایر کتاب‌ها بود. تعریف این کتاب دهان به دهان می‌گشت و همین موضوع کنجکاوی مرا تحریک می‌کرد تا هر چه زودتر این کتاب را بخوانم. گرچه به دلایلی نشد کتاب را در آن روزهای کرونایی بخوانم؛ اما حالا که ماه‌ها پس از پایان کرونا آن را خواندم، تک تک لحظه‌ها و روزهای سخت آن پیش چشمانم ظاهر شد. کامو در این رمان به طرز شگفت آوری جامعه‌ی طاعون زده را به تصویر کشیده، چیزی که عین به عین آن را در دوره‌ی کرونا شاهد بودیم. این کتاب در واقع بازتابی از اندیشه‌ی فلسفی نویسنده و اعتقاد او به فلسفه‌ی ابزوردیسم است. کامو که از پیشگامان فلسفه‌ی ابزوردیسم است؛ در این کتاب می‌کوشد تا در قالب بیماری طاعون، مفهوم این فلسفه را به خواننده نشان دهد: پوچی‌ها را باید پذیرفت و جدای معنی تراشیدن و گرفتن منظور دینی از آن به زندگی ادامه داد، و علیه آن‌ها به مبارزه برخاست.
خلاصه داستان
طاعون داستان شهری ساکت و آرام به نام اُران است که در آن به طور ناگهانی موش‌ها یکی پس از دیگری می‌میرند. مرگ عجیب موش‌ها بیماری ناشناخته‌ای را به شهر می‌آورد و شهر و مردمانش را درگیر می‌کند. این بیماری سایه‌ی مرگ را بر سر این شهر می‌اندازد.
درباره‌ی نویسنده
آلبر کامو نویسنده، فیلسوف و روزنامه نگار فرانسوی است. او یکی از نویسندگان بزرگ در مکتب رئالیسم و خالق کتاب مشهور بیگانه و مقاله جریان ساز افسانه سیزیف است. کامو در سال ۱۹۵۷ به خاطر آثار مهم ادبی خود که به روشنی به مشکلات وجدان بشری در عصر حاضر می‌پردازد، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات شد. او بعد از رودیارد کیپلینگ جوان ترین برنده‌ی جایزه‌ی نوبل و همچنین نخستین نویسنده‌ی زاده‌ی قاره‌ی آفریقاست که این عنوان را کسب کرده است. همچنین کامو در بین برندگان نوبل ادبیات، کمترین طول عمر را دارد و دو سال پس از بردن جایزه‌ی نوبل در یک سانحه تصادف درگذشت.
طاعون از نگاه بزرگان
آندره موروا در مقدمه‌ی کتاب می‌گوید: «طاعون در زندگی جمعی همان است که بیگانه در زندگی فردی بود. همانسان که «مورسو» بر اثر ضربه‌ای بزرگ که به عصیان می‌انجامید زیبایی زندگی را کشف می‌کند، سراسر یک شهر وقتی خود را در برابر بلای مهلک از دنیا جدا می‌بیند، وجدانش بیدار می‌شود.
شهر اران و همه‌گیری طاعون در این داستان کاملا خیالی است. در این کتاب زیبا هیچ چیز حاصل مشاهده‌ی مستقیم نیست. اما کامو کوشیده است که با دقت در جزئیات به صحت و اعتبار آن بیافزاید. در آمیختن خیال با واقعیت، واقعا شاهکار تکنیک است.»
کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟
این کتاب از آنجایی که رمانی فلسفی و سخت خوان است. از آن دسته رمان‌هایی‌ست که نمی‌توان به هر کسی پیشنهاد کرد. پس اگر بنا دارید تازه کتابخوانی را شروع کنید؛ این کتاب انتخاب خوبی برای شما نخواهد بود. کتاب شروع خوب و پایان جذابی دارد؛ اما در میانه سرعت داستان بسیار کند می‌شود و برای عبور کردن از آن باید حوصله به خرج داد. اما روی هم رفته این کتاب آنقدر حرف جدید برای گفتن دارد که اگر مخاطب جدی ادبیات هستید، هرگز نباید این شاهکار را از دست بدهید. مخصوصا اگر علاقه‌مند به فلسفه هستید؛ این رمان خوراک شماست.
جهان زیر ذره‌بین کامو
این کتاب یک رمان فلسفی، پر از دغدغه‌های فیلسوفانه است که در قالب داستان در آمده است. این کتاب با پرداختن به یک بیماری همه گیر مسائلی چون خدا، مرگ، عشق، جدایی، ترس از مرگ، امید به زندگی، رنج انسان و گناه را به چالش می‌کشد و شما را به فکر فرو می‌برد تا بار دیگر از زیر ذره‌بین یک نویسنده‌ی بزرگ، به جهان اطرافتان بنگرید.
بررسی کتاب
*یکی از وجوه موفق طاعون شخصیت پردازی‌های قوی و متعدد آن است. هر کدام از شخصیت‌ها نمادی از اندیشه‌های مختلف هستند که هر کس با توجه به تفکراتی که دارد، در مواجهه با بلا عکس العمل متفاوتی را از خود نشان می‌دهد. کامو شخصیت‌ها را قضاوت نمی‌کند و می‌گذارد تا هر کدام در مهلکه‌ی بلا خود را بروز دهند.
شخصیت اصلی داستان دکتر ریو است که به دنبال راهی برای شکست طاعون و نجات مردم است. پدر پانلو کشیش طاعون را نتیجه‌ی گناه و عذاب الهی می‌شمارد. او حتی آنجا که به اندیشه‌های خود شک می‌کند، اندیشه‌ی خود را برای درک این مصبیت ناکافی می‌بیند و تسلیم تقدیر می‌شود.
و گروهی از افراد جامعه مانند کتار که از این شرایط بهره می‌برند، به احتکار و سودجویی می‌پردازند و بلا را نعمت به حساب می‌آورند. کسانی شبیه رامبر که برای رسیدن به معشوقه‌شان سعی دارند، از قرنطینه فرار کنند و افرادی همچون تارو که دغدغه‌های تبدیل شدن به انسان مقدس را دارند و گران که شرایط قرنطینه باعث ذوق او در نویسندگی می‌شود.
*این رمان به خوبی سیر تحول انسان در رویارویی با رنجی بزرگ را به تصویر می‌کشد که چگونه بلایی عمومی می‌تواند باعث سقوط عده‌ای از انسان‌ها شود و برای عده‌ای دیگر زمینه‌ی رشد را فراهم کند.
*معروف‌ترین ترجمه‌ی این کتاب از آقای رضا سید حسینی است که توسط نشر نیلوفر، در ۳۴۰ صفحه به چاپ رسیده است. نثر ترجمه گرچه در رساندن مضمون نویسنده موفق است؛ اما نثر آن طور که باید روان نیست و دایره واژگان نویسنده گاهی از نثر داستانی فاصله می‌گیرد و این اتفاق مزید بر علت سخت خوانی کتاب می‌شود. لازم به ذکر است که بقیه‌ی ترجمه‌های کتاب هم آن طور که تحقیق کردم در همین سطح قرار دارد، پس باز هم ترجمه‌ی پیشنهادی همین ترجمه است تا روزی که ترجمه‌ی بهتری برای این کتاب نوشته شود.
جمع بندی
کامو در شروع کتاب با نقل قولی از دانیل دفو می‌گوید: ««نشان دادن اسارتی به وسیله‌ی اسارتی دیگر همانقدر منطقی است که چیزی که هست را به وسیله‌ی چیزی که نیست، توضیح دهیم.» کوشیده‌ام «طاعون» دارای چند بعد باشد و یکی از ابعاد آن فاشیسم است، طاعون می‌تواند دیکتاتوری و سرکوب، اشغال، گرسنگی و دیگر پدیده‌هایی باشد که جامعه‌ی انسانی را با وحشت روبرو می‌کند.» او در واقع می‌خواهد موضوع اسارت مردم فرانسه به هنگام اشغال ارتش آلمان را به وسیله‌ی اسارتی دیگر یعنی طاعون، به تصویر بکشد.
